Ja, het klinkt misschien raar en misschien is fascinatie ook niet helemaal het goede woord, maar ik heb een hele grote interesse in de Tweede Wereldoorlog. Al jarenlang kijk ik films en series gebaseerd op waargebeurde verhalen uit die tijd. Waarom? Ik heb geen idee eigenlijk. Of misschien toch ook wel?

Lang geleden

De tweede wereldoorlog is natuurlijk al heel lang voorbij. Al ver voor ik überhaupt geboren werd. Gelukkig maar zou ik zeggen, want ik kan me niet voorstellen hoe het leven toen geweest moet zijn. Hoe beangstigend het toen moet zijn geweest om te leven in je eigen land terwijl je niet eens weet of je wel veilig bent. Dat je weet dat men naar je zoekt of dat je anders moet zijn dan wie je werkelijk bent.

Voormalig kamp Westerbork

Toen ik klein was gingen we vaak op zondag wandelen in de bossen bij Westerbork. Daar ligt namelijk het Melkwegpad. De parkeerplaats voor dit pad ligt naast het voormalig herinneringscentrum Westerbork. Aan dit gebouw schonk ik nooit heel erg veel aandacht, maar wat ik wel heel interessant vond is waar de weg naartoe leidde die we tijdens het wandelen overstaken. Die brede lange weg waar alleen maar een busje over heen en weer reed. Lange tijd wist ik daar het antwoord niet op, tot we het op school gingen hebben over de tweede wereldoorlog en ik doorkreeg wat er aan het einde van die weg lag. Ik vond het bijzonder dat er zo’n plek was, toch eigenlijk dicht bij huis, terwijl niemand daar eigenlijk heel veel over sprak. Mijn opa en oma hadden wel eens verteld dat zij naast de kazerne in Assen woonden ten tijde van de oorlog en bevrijding. Wat vond ik dat bijzonder.

In de greep van

De oorlog en het verleden kreeg mij steeds meer in zijn greep. Ik ging meer en meer lezen en me verdiepen in de oorlog. En steeds kwamen weer dezelfde vragen. Waarom zou iemand een heel volk willen doden? Wat is het nut van het uitroeien van mensen die anders denken dan jij. Het is toch niet leuk om allemaal hetzelfde te zijn? En nog steeds kan ik geen goed antwoord vinden. Ik heb echt van alles gelezen in de loop der jaren. Waargebeurde verhalen, geromantiseerde verhalen. Noem het en ik heb het wel gelezen. Veel films heb ik gezien, veel ook (nog) niet. De beroemde “klikjesfilm” zoals wij hem thuis noemden, The Longest Day, heb ik bijvoorbeeld nog nooit gezien. Ik weet dat mijn vader die vroeger altijd keek en dat fragment waarop men via klikjes het sein veilig gaf terwijl achter een duin de vijand zat vergeet ik nooit meer. Maar de hele film, ik heb hem nog nooit gezien.

Stolpersteine

De laatste jaren is er weer iets nieuws wat ik toch wel redelijk volg. Kleine steentjes voor woningen en gebouwen. Steentjes van 10×10 cm met een messing plaatje. Steentjes waarbij je moet bukken om te kunnen lezen wat erop staat. Waar je eigenlijk bijna over struikelt. Vandaar ook de Nederlandse naam: struikelsteentjes. In Landgraaf hebben we zes van dergelijke steentjes liggen op twee adressen. Dat is één woning en een grasveld waar ooit een huis stond. Een huis waar Joodse gezinnen als laatste gewoond hebben voor ze afgevoerd werden en uiteindelijk in één van de kampen zouden overlijden. Wanneer ik in een stad ben kijk ik eigenlijk altijd of ik deze stenen vind. En als ik ze vind, dan sta ik even stil, lees de steentjes, bekijk het huis of de plek waar de steentjes voorliggen en ben even stil. Daarna loop ik dan weer verder.

De geschiedenis herhaalt

Dat is misschien heel erg hard gezegd, maar de geschiedenis lijkt zich keer op keer te herhalen. Bij iedere oorlog die op de wereld uitgevochten wordt lijkt het haast wel zo te zijn dat er een doelgroep is die uitgeschakeld moet worden. En dat vind ik toch wel beangstigend. Het lijkt wel alsof er geen lering wordt getrokken uit het verleden.

Wat heb jij met de tweede wereldoorlog?