Genealogisch onderzoek biedt een fascinerende blik in het verleden en helpt je om de geschiedenis van je familie te ontrafelen. Een van de meest waardevolle bronnen hiervoor is het bevolkingsregister. Maar wat kun je precies vinden in deze archieven? In dit artikel kijk ik naar de informatie die je kunt ontdekken en hoe je dit effectief kunt gebruiken in je genealogisch onderzoek.
Wat is het bevolkingsregister?
Het bevolkingsregister werd in Nederland ingevoerd in 1850 en bevat gegevens over de inwoners van een gemeente. Dit register werd op basis van adres bijgehouden en daarin werd gedocumenteerd wie er op een bepaald moment in een huis woonde. De registratie liep door tot 1938, waarna het werd vervangen door de Basisregistratie Personen (BRP) zoals die vandaag de dag nog steeds gebruikt wordt. Alleen tegenwoordig gaat natuurlijk alles digitaal, waarbij vroeger alles met de pen werd ingeschreven.
Welke informatie vind je in het Bevolkingsregister?
Het Bevolkingsregister bevat een schat aan gegevens die nuttig zijn voor genealogisch onderzoek, waaronder:
- Naam en geboortedatum – De volledige naam en geboortedatum van de ingeschreven persoon. Dus niet alleen je roepnaam staat hierin, maar alle voornamen die je eventueel hebt gekregen.
- Beroep – De beroepen van de bewoners werden vaak vermeld, wat inzicht geeft in de maatschappelijke status en het leven van je voorouders.
- Adresgegevens – De registratie toont op welke adressen personen gewoond hebben en met wie zij samenwoonden.
- Gezins- en huishoudsamenstelling – Het Bevolkingsregister vermeldt vaak het hele gezin, inclusief ouders, kinderen en andere inwonende personen. Zo kan je dus ook eenvoudig achter de namen van broers en zussen van bijvoorbeeld jouw opa of oma komen.
- Verhuisbewegingen – Wanneer iemand van woonadres veranderde, werd dit geregistreerd. Dit kan helpen om de migratiepatronen van je familie in kaart te brengen.
- Overlijden of vertrek naar een andere gemeente – Soms werd genoteerd wanneer iemand overleed of emigreerde, met verwijzing naar de nieuwe woonplaats.
Hoe gebruik je het bevolkingsregister?
Als je onderzoek doet naar je familiegeschiedenis, kun je het bevolkingsregister raadplegen via:
- Gemeentearchieven – Veel bevolkingsregisters zijn bewaard gebleven en kunnen worden geraadpleegd in het stads- of streekarchief van de betreffende gemeente. Meestal kan je online wel opzoeken welk dossier over jouw familielid gaat, waardoor het makkelijker wordt om een dossier te reserveren voor je onderzoek.
- Online databases – Websites zoals het Nationaal Archief, Open Archieven en wiewaswie bieden toegang tot gedigitaliseerde bevolkingsregisters.
- Regionale en provinciale archieven – Sommige registers zijn te vinden in grotere archieven, afhankelijk van waar je voorouders woonden. Zo kan je bijvoorbeeld in de provincie Groningen ook zoeken op een grote verzamelwebsite.
Wat kun je met deze informatie?
De gegevens uit het bevolkingsregister helpen je om een completer beeld te krijgen van je voorouders. Je kunt bijvoorbeeld:
- De woonplaatsen en verhuizingen van je familie over de jaren heen in kaart brengen. Zo kan je zien of je echt uit die ene plaats komt of dat je voorouders bijvoorbeeld uit de andere kant van het land kwamen. Mijn verre voorouders, en een deel van de minder verre voorouders, komen vooral uit Smilde voor zover ik het terug heb kunnen vinden.
- Gezinsstructuren en familiebanden beter begrijpen. Zo kan je makkelijker inzichtelijk maken wat nou bijvoorbeeld de familie lijn van die ene oom was. Was dat een echte oom of een aangetrouwde oom en welke ooms en tantes zijn nou wel en geen directe broers en zussen van elkaar?
- Nieuwe aanknopingspunten vinden om verder terug te gaan in de tijd met andere bronnen, zoals doop-, trouw- en begraafregisters.
Conclusie
Het bevolkingsregister is een onmisbare bron voor iedereen die bezig is met genealogisch onderzoek. De gedetailleerde informatie biedt niet alleen feiten, maar brengt ook de levens van je voorouders tot leven. Door archieven en online bronnen te raadplegen, kun je stap voor stap je familiegeschiedenis ontrafelen en een beter beeld krijgen van waar je vandaan komt. Door het zoeken in het bevolkingsregister, via online websites, heb ik al veel takken van mijn familie in grote lijnen in kaart kunnen brengen.
